ข้าวแช่ เป็นข้าวสุกขัดยางแช่น้ำเย็นซึ่งมักเป็นน้ำดอกไม้ แล้วกินกับเครื่องเคียง เช่น ลูกกะปิ พริกหยวกสอดไส้ เนื้อเค็มฝอยผัดหวาน หัวหอมสอดไส้ ผักกาดเค็มผัดหวานปลาแห้ง และเครื่องผัดหวานต่าง ๆ นิยมรับประทานในหน้าร้อน ปัจจุบันอาจใส่น้ำแข็งในข้าวแช่ด้วย
ส่วนผสมสำหรับทำข้าวแช่
- ข้าวหอมมะลิเก่า 2 ถ้วยตวง
- น้ำลอยดอกมะลิ 2 ถ้วยตวง
- สารส้ม 1 ก้อน สำหรับขัดข้าว
- เครื่องเคียงข้าวแช่ ประกอบด้วย ลูกกะปิ หอมแดงยัดไส้ พริกหยวกสอดไส้ หมูฝอย หรือ เนื้อฝอย ไชโป๊ผัดไข่
- ผักที่ใช้ทานกับข้าวแช่ เช่น กระชาย มะม่วงดิบ ขมิ้น เป็นต้น
วิธีทำข้าวแช่
- นำเอาข้าวสารไปล้างน้ำและขัดด้วยสารส้ม ขัดเบาๆ ให้ขาวสะอาด และ น้ำใส ล้างและขัดด้วยสารส้ม ประมาณ 3 ครั้ง ทำจนน้ำล้างข้าวใส
- จากนั้นต้มน้ำ นำข้าวสารลงไปต้มให้เดือด ต้มประมาณ 10 นาที ให้เม็ดข้าวเริ่มแตกด้านข้าง ปลายข้าวปริเล็กน้อย แสดงว่าได้ที่แล้ว
- ให้นำข้าวออกมาล้างด้วยน้ำเย็นให้ข้าวหายความเหนียว
- ให้นำข้าวไปนึ่งต่ออีก 5 นาที โดยให้เทน้ำลอยดอกมะลิลงไป ให้ข้าวหอมดอกมะลิ
- จากนั้นก็นำข้าวมาเทในน้ำเย็นที่มีน้ำแข็ง ก็จะได้ข้าวแช่เย็นๆ สำหรับพร้อมรับประทานกับเครื่องเคียงแสนอร่อย
